⚠️ คำเตือนจากองค์การอาหารและยาสหรัฐฯ (U.S. FDA): อาการคันรุนแรงหลังหยุดใช้ยา cetirizine หรือ levocetirizine
📌 คำเตือนทางการแพทย์: บทความนี้จัดทำขึ้นเพื่อวัตถุประสงค์ด้านการศึกษาเท่านั้น ไม่ควรใช้แทนคำแนะนำทางการแพทย์จากผู้เชี่ยวชาญ โปรดปรึกษาแพทย์ก่อนตัดสินใจเปลี่ยนแปลงการใช้ยา
ในเดือนพฤษภาคม 2025 องค์การอาหารและยาสหรัฐฯ (U.S. FDA) ได้ออกประกาศเตือนเกี่ยวกับยาต้านฮิสตามีน cetirizine (ชื่อการค้า Zyrtec) และ levocetirizine (ชื่อการค้า Xyzal) ว่าการหยุดใช้ยาเหล่านี้หลังใช้ต่อเนื่องเป็นระยะเวลานานอาจทำให้เกิดอาการคันทั่วร่างกายอย่างรุนแรง ซึ่งแตกต่างจากอาการแพ้เดิมที่อาจกลับมาใหม่ ทั้งนี้ อาการคันมักเริ่มภายใน 1–5 วันหลังหยุดยา โดยผู้ป่วยส่วนใหญ่ใช้ยามานานกว่า 3 เดือน และหลายรายมีอาการรุนแรงถึงขั้นกระทบคุณภาพชีวิต การกลับมาใช้ยาเดิมช่วยให้อาการดีขึ้นในกว่า 90% ของผู้ที่ลองใช้ซ้ำ
🧩 ผู้ป่วยที่ได้รับผลกระทบมักไม่มีอาการคันก่อนเริ่มใช้ยา แสดงว่าอาการนี้ไม่ใช่การแพ้เดิมกลับมา แต่เป็นผลข้างเคียงจากการหยุดยาอย่างเฉียบพลัน โดยอาการดังกล่าวยังไม่เคยมีรายงานจากยาต้านฮิสตามีนชนิดอื่น เช่น loratadine (Claritin) หรือ fexofenadine (Allegra) ซึ่งอาจบ่งชี้ว่ายา Zyrtec และ Xyzal มีคุณสมบัติเฉพาะบางประการ เช่น การจับกับตัวรับฮิสตามีนที่แรงกว่า หรือการเข้าสู่ระบบประสาทส่วนกลาง ที่อาจเกี่ยวข้องกับกลไกของอาการถอนยา
💡 แม้ว่ากลไกที่แน่ชัดยังไม่ทราบแน่นอน แต่มีสมมติฐานว่า ร่างกายที่คุ้นชินกับการได้รับสารต้านฮิสตามีนเป็นเวลานานอาจเกิดการปรับตัว เมื่อหยุดยาอย่างกะทันหันจึงอาจมีการตอบสนองเกินระดับ ทำให้เกิดอาการคันแม้ไม่มีสารก่อภูมิแพ้มากระตุ้น
👨⚕️ หากคุณกำลังใช้ cetirizine หรือ levocetirizine ต่อเนื่องมาหลายเดือน ไม่ควรหยุดยาเองโดยไม่ปรึกษาแพทย์ ควรขอคำแนะนำในการลดขนาดยาอย่างเหมาะสม และหากคุณมีอาการคันรุนแรงภายในไม่กี่วันหลังหยุดยา ควรพบแพทย์ทันที เพราะอาการดังกล่าวอาจเป็นภาวะถอนยามากกว่าการแพ้ซ้ำ การกลับมาใช้ยาและลดขนาดยาอย่างค่อยเป็นค่อยไปอาจช่วยให้ร่างกายปรับตัวได้ดีขึ้น ตัวอย่างแนวทางลดขนาดยาที่อาจพิจารณา ได้แก่ วันที่ 1–3 ใช้ขนาด 10 มก.ทุกวัน, วันที่ 4–6 ใช้วันเว้นวัน, วันที่ 7–10 ลดเหลือ 5 มก.วันเว้นวัน แล้วจึงหยุดยา ทั้งนี้ควรอยู่ภายใต้คำแนะนำของแพทย์
📣 สำหรับบุคลากรทางการแพทย์ ควรแจ้งผู้ป่วยเกี่ยวกับความเสี่ยงนี้ โดยเฉพาะในรายที่ใช้ยาเป็นเวลานาน และควรหลีกเลี่ยงการหยุดยาแบบฉับพลันโดยไม่จำเป็น หากพบผู้ป่วยมีอาการคันหลังหยุดยา ควรพิจารณาวินิจฉัยภาวะถอนยา และพิจารณากลับมาใช้ยาเดิมชั่วคราวก่อนจะปรับลดอย่างค่อยเป็นค่อยไป
📊 แม้อาการนี้พบไม่บ่อยเมื่อเทียบกับจำนวนผู้ใช้ยาทั้งหมด แต่ก็มีรายงานในสหรัฐอเมริกาว่า ในปี 2022 มีการจ่ายยา cetirizine และ levocetirizine ผ่านใบสั่งยากว่า 26.8 ล้านครั้ง และมียอดซื้อแบบ OTC มากกว่า 62.7 ล้านครั้ง ทำให้ U.S. FDA ได้ดำเนินการปรับปรุงฉลากยาเวชภัณฑ์ที่ต้องใช้ใบสั่งแพทย์ และขอความร่วมมือจากผู้ผลิตให้เพิ่มคำเตือนในผลิตภัณฑ์แบบ OTC รวมถึงเฝ้าระวังรายงานเหตุการณ์ไม่พึงประสงค์เพิ่มเติม
✅ โดยสรุป อาการคันหลังหยุดยา Zyrtec หรือ Xyzal เป็นภาวะจริงที่เกิดขึ้นได้ แม้จะพบไม่บ่อยนักก็ตาม จุดสำคัญคืออาการนี้แตกต่างจากการแพ้เดิม และสามารถป้องกันได้ด้วยการวางแผนหยุดยาที่เหมาะสม ภายใต้การดูแลของแพทย์
แหล่งข้อมูล: องค์การอาหารและยาสหรัฐฯ (U.S. FDA), การเตือนเกี่ยวกับอาการคันอย่างรุนแรงหลังหยุดใช้ยา cetirizine หรือ levocetirizine เป็นเวลานาน (Zyrtec, Xyzal และชื่อทางการค้าอื่น ๆ), 16 พฤษภาคม 2025
🔗 ดูข้อมูลฉบับเต็มจาก FDA